Buitenplaats Overste Singel
Buitenplaats Overste Singel is een ontwerp in de categorie onderscheidend project maar niet uitgevoerd. Toch opgenomen in deze reeks van projecten als illustratie hoe een zorginstelling met behoud van identiteit zich via omgekeerde integratie kan richten naar haar omgeving oftewel: open de poorten, slecht de hekken en ga de interactie aan met nieuwe bewoners. En voor de landschapsarchitect een voorbeeldproject hoe een bestaand waardevol landschap te bewerken, aan te passen en geschikt te maken voor een nieuw programma.
De ontwikkeling van een besloten zorgenclave uit de jaren 60 naar een openbaar woongebied verreist naast visie vooral doorzettingsvermogen. De autonome ontwikkeling van het instellingenterrein heeft 40 jaar ongestoord z’n gang kunnen gaan en een bijzonder groene enclave voor de stad opgeleverd. Volgroeide bomen en rijke biotopen met hoge natuurwaarden, een aangrenzende begraafplaats als stilteplek en een overdaad aan groene ruimte. Een waardevolle erfenis.
Het concept van de buitenplaats is gekozen al metafoor voor een gebouwde groen enclave aan de rand van de stad waarin de bebouwing als architectonisch element innig verbonden is met het omringende landschap. Daarnaast staat de buitenplaats van origine model voor een gemeenschappelijke cultuur tussen mensen die er wonen, werken en recreëren. Dat is heel iets anders dan een naar binnen gekeerde zorginstelling.
Het raamwerk voor nieuwe woonmilieus is gebaseerd op een landschappelijke typologie: Slagenlandschap, Groen grid, Introvert bos, Naturij en Landschapspark. Deze typologie is uitgewerkt in voorstellen voor een aangepaste groenstructuur, een aangepast watersysteem en vernieuwd routenetwerk . De groenstructuur vormt de contramal voor de bebouwing: de differentiatie in de groene ruimte bepaald straks hoe er gebouwd gaat worden, het landschap dicteert.
In de noordwesthoek van het terrein ligt een rudiment van het oorspronkelijke slagenlandschap met een kenmerkende rationele verkaveling in één hoofdrichting. Dit landschap is van origine weids met lange doorzichten. Dit landschap wordt bewerkt , uitgebreid en geschikt gemaakt voor de nieuwe funkties. Slootpatronen en houtsingels worden verbreed en uitgebreid en nieuwe doorzichten worden gecreeërd. Het“nieuwe oude land” ademt weer. Het lineaire verkavelingspatroon van het landschap wordt het ordeningsprincipe bij de geprojecteerde nieuwbouw. De zig-zag structuur in situering van de bouwvolumes zorg voor voldoende ruimte tussen de woningen en zicht op het landschap in dit deel van het plan.
Het middengebied is gebaseerd op de gridstructuur die destijds in de jaren zestig is geintroduceerd bij de eerste ontwikkelingsfase van de zorginstelling. De gridstructuur wordt doorontwikkeld tot een hofvormige bebouwingsstructuur met een centraal ontmoetingsplein. Het grid wordt aangezet met robuuste formeel laanstructuren: het groene grid.
De zuidflank van het terrein kenmerkt zich door een gedifferentieerd bosmilieu waar meer licht en lucht in moet om de differentiatie ook daadwerkelijk te beleven. Rondom de Nautrij bepaalt het grillige karakter van bos, riet, water- en oevervegetaties het beeld. In de zuidoost hoek worden de bossages geopend en gestileerd tot clumbs met boomgroepen omzoomd met heesters en solitaire bomen.. Er ontstaat een aaneenschakeling van parkruimten, licht glooiende graslanden en begrensd door parkbos in de flanken: het landschapspark. De bestaande en nieuwe bebouwing wordt in clusters gerangschikt en ingepast in dit geënsceneerde landschap.
locatie Drachten
ontwerpers Marnix Tavenier in samenwerking met SVP architectuur & stedenbouw (Peter van Beek, Rudiger Meissner, Annemieke van Doorn)
adviseur Advin Kenniscentrum Zorg
opdrachtgever Dura Vermeer Bouw
ontwerp 2005
uitvoering nvt